سلام
یک مثال فقهی مفید: شما نمی توانید یک قرآن یا کتاب وقفی یک کتابخانه یا نمازخانه را بردارید و ببرید به یک نمازخانه یا مسجد دیگر!
علت؟ علت منطقی این است که شما با این کار نظم از پیش تعریف شده یا اراده شده واقف را به هم می زنید!
حال در سازمان دولتی کارشناس هستید. مثلا در سازمانی هستید که متولی تویع پول نفت (بودجه) به دیگر واحدهای اداری است. آیا شما باید محدود به همین وظایف، آینده پژوهی را تعریف کنید؟
دو گزینه داریم:
- بلی، شما می توانید محدود به همین وظایف تقسیم شده و از قبل نظم داده شده، پروژه های آینده پژوهی را تعریف کنید و کسی هم به شما خرده نمی گیرد که چرا مسائلی [شاید] عمیق تر و موثر تر را پیش نگرفته اید.
- بر خلاف دیدگاه وسوسه انگیز مورد 1، شما در می یابید که در خط تولید سلاح های حرام، شما نمی توانید مدیریت اخلاقی و اسلامی را مدعی شوید!! شما در می یابید که اصل توزیع بودجه نفتی محل اشکال است و آینده ای که برای همه باز باشد در این فرایندها نیست. شما هر چقدر هم به کار غلط، اهتمام درست ببندید، کارایی
(برخی می گویند بهره وری نگویید که جمع کارایی و اثربخشی است)دارید ولی اثربخشی ندارید. و ما در آینده پژوهی،[حداقل پیش خودمان] متعهد شده ایم که اثربخشی را و منفعت عمومی [و نه سازمانی که خدمات ما را می خرد] اصل اول بدانیم و آینده را مقید به نفع خود و اهل قدرت نکنیم.
در می یابید که شما کتاب ادعیه این نمازخانه را جابه جا کنید و هیچ کسی از اول به شما چنین اجازه ای نداده است. یعنی آینده پژوهی مقید، آینده پژوهی نیست و شما به عنوان آینده پژوه، حق ندارید به جای آنانیکه مشروعیت آینده را میدهند، مسامحه کنید. ولی چه کسانی مشروعیت آینده را می دهند؟ آنانکه ذی نفع آینده هستند و حتی آنانکه امروز، به حاشیه رفته اند.
ولی آیا این یک ماموریت غیرممکن نیست؟ شما که نمی توانید کسانی را که نمی خواهند یا نمی دانند سهمی در این آینده مطلوب مشترک دارند را دعوت کنید!
اما باید بتوانیم آنانیکه امروز دور سفره نعمت زمان حال نشسته اند را برای فهم لزوم حضور غایبان قانع سازیم.
خب، گویا این اقناع سازی، اغلب حاشیه دیده می شود. چه لزومی دارد که کیک امروز را بیش از این کوچک تر کنیم؟ مگر کسی نسیه فردا را به نقد امروز می خرد؟
حسین